قوانین بسکتبال

۱- تعریف:

بازی بسكتبال توسط دو تیم انجام می پذیرد كه هر تیم شامل ۵ بازیكن می باشد، هدف آنها عبور دادن توپ از حلقه و ممانعت از گل زدن تیم مقابل است. اندازه زمین بسكتبال باید (۲۸*۱۵) یا (۲۶*۱۴) یا (۲۴*۱۲) باشد و ارتفاع زمین بازی تا سقف سالن باید هفت متر باشد.

تمامی خطوط زمین باید ۵ سانتیمتر عرض داشته باشد: شعاع دایره ها باید ۰۸/۱ متر باشد. اندازه تخته باید ۱۸۰ * ۰۵/۱ متر باشد كه با فاصله ۰۹/۲متر از سطح زمین نصب می گردد.

یك بازی بسكتبال با یك سر داور و یك داور، منشی، وقت نگهدار مسؤول ۲۴ ثانیه، مسؤول تابلو و یك ناظر فنی مسابقات برگزار می شود. بازی بسكتبال با ۵ بازیكن شروع می شود و با دو نفر هم می توانند ادامه دهند كمتر از دو نفر بازی انجام نمی شود. بازی در چهار پریوت ده دقیقه ای انجام می شود. بین ده دقیقه اول و دوم یك وقت دو دقیقه استراحت و بین ده دقیقه دوم و سوم كه نیمه اول هم نامیده می شود یك وقت ده تا پانزده دقیقه استراحت و بین ده دقیقه سوم و چهارم یك وقت دو دقیقه ای استراحت انجام می شود. تایم استراحت هر ده دقیقه، یك تایم استراحت یك دقیقه ای و ده دقیقه آخر تیمها می توانند از دو تایم استراحت یك دقیقه ای استفاده نمایند.

۲- تخلف ها :

سه ثانیه : زمانی كه تیمی توپ را در اختیار دارد نباید هیچ یك از بازیكنان آن تیم بیش از سه ثانیه در منطقه ذوزنقه تیم مقابل توقف نمایند. تمامی خطوط منطقه ذوزنقه جزء منطقه محدوده محسوب می شوند .

هشت ثانیه : زمانی كه بازیكنی مالكیت توپ را در زمین دفاعی خود در اختیار می گیرد بایستی در عرض هشت ثانیه توپ را از زمین خارج كرده و به زمین حمله ببرد.

۲۴ ثانیه : اگر تیمی مالك توپ شده باشد. باید در عرض ۲۴ ثانیه توپ را وارد حلقه حریف بكند یا به طرف حلقه تیم مقابل شوت بزند در زدن شوت توپ باید حتماً به حلقه بخورد تا ۲۴ ثانیه صفر شود اگر توپ به تخته بخورد ۲۴ ثانیه ادامه می یابد و اگر توپ توسط تیم مقابل اوت شود باز هم ۲۴ ثانیه ادامه می یابد. ۲۴ ثانیه موقعی صفر می شود كه ۱- خطا صورت بگیرد ۲- بازیكن تیم مقابل با پا توپ را به اوت بیاندازد. اگر دستگاه ۲۴ ثانیه بوق بزند و توپ از دست بازیكن رها شده و در هوا باشد، اگر گل شود گل قبول می باشد. اگر در هوا با دست بازیكنی لمس شود و گل شود گل مردود می باشد .

رانینگ (Running): موقعی كه بازیكن توپ را در دست گرفته و یك یا دو گام به اطراف برود، رانینگ نام دارد.

دبل (Double) :دريبل كردن از زماني شروع مي شود كه بازيكن كنترل توپ را دراختيار گرفته و با انداختن و زدن آن در تماس با زمين دوباره آن را قبل از اينكه به بازيكن ديگري برخورد كند لمس نمايد. زماني دريبل خاتمه مي پذيرد كه با دست آن را گرفته و يا اجازه دهد توپ در دست يا دستها استراحت نمايد. زمانيكه توپ با دست دريبل كننده در تماس نيست ، تعداد گامهاي برداشته محدود نخواهد بود.
بازيكن مجاز نيست پس از خاتمه دريبل ، براي بار دوم اقدام به دريبل نمايد. درصورتيكه اين عمل را انجام دهد مرتكب تخلف ’’دبل‘‘ شده است.

پای پیوت (pivot) : اگر بازیكنی توپ را در دست داشته و یك پا را ثابت و پای دیگر را به هر طرف كه بخواهد به حركت در آورد پای ثابت را پای پیوت می گویند. اگر بازیكنی با توپ با دو پا همزمان به زمین بیاید هر دو پای او پای پیوت می باشد. اگر یك پای خود را بلند كند پای دیگر به عنوان پای پیوت خواهد بود.

۳- خطاها :

خطای شخصی : ۱- بلاك كردن ۲- شارژ كردن ۳- دفاع از پشت سر ۴- تماس با دست ۵ – نگهداشتن ۶- استفاده غیرقانونی از دستها ۷- هل دادن ۸- اسكرین غیر قانونی خطای شخصی در تمامی حالات جهت بازیكن خاطی اعلام می شود.

خطای طرفین : خطایی است كه دو بازیكن مخالف روی همدیگر در یك زمان انجام می دهند.

خطای غیر ورزشی : خطای شخصی است كه به طور عمد روی بازیكن با توپ و یا بدون توپ صورت می گیرد و جریمه آن دو پرتاب آزاد و مالكیت توپ از وسط زمین می باشد.

دیسكالیفه (اخراج) : هرگونه خطایی خارج از روحیه ورزشكاری را با دیسكالیفه (اخراج از زمین بازی) جریمه و دو پرتاب آزاد و مالكیت توپ از وسط زمین به حریف داده می شود.

خطای فنی : خطایی است كه بدون برخورد بازیكن بوجود می آید. جریمه آن یك پرتاب آزاد با مالكیت توپ از وسط زمین می باشد. خطای فنی برای بازیكن ذخیره دو پرتاب آزاد با مالكیت توپ و خطای فنی برای مربی و همراه تیم دو پرتاب آزاد و مالكیت توپ است.

خطای تیمی : در هر ده دقیقه، تیمی كه خطاهای انجام شده آن بیش از ۴ خطا باشد، خطای تیمی محسوب می شود و جریمه آن دو پرتاب آزاد توسط بازیكنی كه خطا روی آن اتفاق افتاده است انجام می شود.

پنج خطا :در بازي هايي كه در چهار وقت ده دقيقه اي برگزار مي گردد ، بازيكن پس از انجام ۵ خطا بايد زمين را ترك كند و تا ۳۰ ثانيه بعد ، يك بازيكن ديگر جايگزين وي گردد. اين قانون را قانون پنج خطا مي گويند.

خطای تماس با توپ بالای سطح حلقه :بازيكن مدافع و مهاجم ، توپي را كه براي شوت رها شده و در حال پيمودن قوس نزولي است و كاملا بالاي استوانه حلقه قرار دارد نبايد لمس كنند يا بزنند ، همچنين زمانيكه توپ به تخته برخورد مي كند و در بالاي سطح حلقه است ، مجاز به لمس توپ نيستند. در غير اينصورت ، مرتكب تخلف شده اند كه سخت ترين جريمه آن پذيرش گل است.

نيمه (برگشت توپ به زمين دفاعی) :زمانيكه يك بازيكن در زمين حريف (زمين حمله) مالكيت توپ را دراختيار مي گيرد ، نبايد توپ را به زمين دفاعي (زمين خودي)

برگرداند. اين امر يك تخلف است و توپ دراختيار تيم مقابل قرار خواهد گرفت.

۴-زمان بازی :
زمان بازي از چهار دوره (پريود) ده دقيقه اي تشكيل مي شود. زمان استراحت بين دوره اول و دوم ۲ دقيقه است و زمان استراحت بين دوره سوم و چهارم ۱۵ دقيقه است (نيمه بازي). زمان استراحت بين دوره سوم و چهارم ۲ دقيقه است.

۵-زمان استراحت (Time Out) :
زمان استراحت ، يك دقيقه است كه درصورت درخواست به تيم واگذار مي شود. زمان استراحت مطابق مقررات زير به تيم ها داده مي شود :
براي بازي هايي كه در چهار دوره ۱۰ دقيقه اي برگزار مي شود ، براي نيمه اول دو زمان استراحت به هر تيم داده مي شود و در نيمه دوم ، سه زمان استراحت براي هريك از تيم ها منظور مي شود. براي هر وقت اضافي نيز يك زمان استراحت براي هر تيم مجاز است.

۶-امتياز مساوی و وقت اضافی :
درصورت مساوي بودن امتياز در پايان نيمه دوم ، بازي با وقت اضافي ۵ دقيقه اي ادامه مي يابد. درصورت تساوي مجدد ، ۵ دقيقه هاي اضافي بهمين ترتيب تكرار مي شود. قبل از شروع هر ۵ دقيقه وقت اضافي ، دو دقيقه براي استراحت منظور مي شود. هر ۵ دقيقه مثل شروع دو نيمه، با مالكيت تناوبي آغاز مي گردد. در وقت اضافي ، تيم ها با همان حلقه نيمه دوم يا پريود چهارم ، بازي را دنبال خواهند كرد.

۷-تعويض بازيكنان :
تعداد تعويض ها در بسكتبال محدوديت ندارد ، ولي انجام تعويض در شرايط زير مجاز نيست :
۱- بعد از گل شدن توپ (مگر اينكه تيمي كه گل خورده است درخواست تايم استراحت كند و يا اينكه خطايي اعلام شود.)
۲- زمانيكه توپ در بازي به جريان بيفتد. همچنين در مرحله پرتاب پنالتي.
۳- در بين پرتاب هاي پنالتي ، مگر اينكه بين پرتاب ها خطا انجام شود.

۸-لباس بازيكنان :
بازيكنان هر تيم بايد داراي پيراهن و شورت يك رنگ و يك شكل باشند. جلو و عقب پيراهن و شورت بايد يك رنگ باشد. لباسها از اعداد چهار تا پانزده شماره گذاري مي شوند. شماره هاي جلوي پيراهن ده سانتيمتر و شماره هاي پشت پيراهن بيست سانتيمتر عرض دارند. رنگ شماره بايد از رنگ پيراهن متمايز باشد. پيراهن هاي يك تيم بايد يك رنگ و ساده باشد. پيراهن هاي يك تيم بايد يك رنگ و ساده باشند. پيراهن هاي يك تيم بايد يك رنگ و ساده باشند. پوشيدن پيراهن آستين دار مجاز نيست. پوشيدن تي شرت در زير پيراهن مجاز نيست ، مگر اينكه با مجوز كتبي پزشك و همرنگ پيراهن باشد. پوشيدن زيرشورتي نيز درصورت همرنگ بودن با شورت بلامانع است. شماره ها بايد براي منشي و داوران ، واضح و قابل رويت باشد. تبليغات روي پيراهن موقعي مجاز است كه مانع ديدن شماره بازيكن نشود. در هيچ شرايطي نبايد شماره از اندازه هاي اعلام شده كوچكتر باشد. تيم ها بايد دو رنگ لباس (تيره و روشن) دراختيار داشته باشند. در هر مسابقه ، تيم اول (ميزبان) بايد لباس روشن بپوشد و تيم دوم (ميهمان) لباس تيره رنگ داشته باشد. پايين پيراهن بايد در داخل شورت قرار گيرد.
حداقل بيست دقيقه قبل از شروع مسابقه ، مربي موظف است اسامي كليه بازيكنان ، كاپيتان ، پنج نفر بازيكن شروع كننده ، مربي و كمك مربي را به ميز منشي ارائه نمايد.

۹-داوران :
مسابقه معمولا با همكاري شش نفر داوري مي شود. اين افراد عبارتند از : سرداور و كمك داور كه توسط داوران نشسته يعني : منشي ، كمك منشي ، وقت نگهدار و مسئول بيست و چهار ثانيه همراهي مي شوند. در بعضي موارد ممكن است ناظر فني نيز وجود داشته باشد كه بين منشي و وقت نگهدار قرار مي گيرد و زمانيكه بازي متوقف باشد ، مي تواند سرداور و داور را كمك و راهنمايي كند. داوران بايد لباس مخصوص داوري به تن داشته باشند كه شامل پيراهن طوسي ، شلوار بلند مشكي ، كفش مشكي بسكتبال و جوراب مشكي است.

۱۰-وظايف سرداور :
سرداور بايد تمامي تجهيزاتي كه مورد استفاده داوران قرار مي گيرد ، از جمله ساعتها را بازرسي و تاييد نمايد. سرداور نبايد اجازه دهد كه بازيكنان وسايل خطرناك همراه داشته باشند (وسايلي مانند انگشتر ، گردن بند ، گيره سر ، محافظ انگشت دست ، مچ و بازو و …). سرداور در آغاز هر نيمه يا هر دوره بازي يا وقت هاي اضافي ، توپ را در دايره وسط زمين بين دو بازيكن مخالف به هوا مي اندازد (جامپ بال). داور مي تواند در موقعيت هاي خاصي بازي را قطع نمايد اما تصميم گيري درباره ادامه يا توقف بازي از اختيارات سرداور است. البته در اين موارد ، سرداور مطابق مقررات عمل مي نمايد. سرداور هر وقت لازم بداند ، مي تواند ورقه امتياز را بررسي كند و بالاخره نظريات اعضاي گروه داوري ، با تصويب او بعنوان نتيجه مسابقه اعلام مي گردد. سرداور موظف است در مواردي كه در قانون پيش بيني نشده است ، تصميم لازم را اتخاذ نمايد.

۱۱-وظايف داور :
تشخيص و اعلام گل شدن توپ ، برعهده داور است. داور مي تواند در موقعيت هاي خاص ، بازي را قطع كند. داوران ، بازي را بر طبق قوانين مربوطه اداره خواهند كرد و اين اداره نمودن شامل به بازي گذاشتن توپ ، قطع كردن بازي و اعلام توپ مرده با به صدا درآوردن سوت در موقع لزوم است. از جمله وظايف داوران ، موارد زير قابل ذكر است : به صدا درآوردن سوت براي متوقف ساختن هر نوع عمل بعد از اعلام توپ مرده ، تعيين جرايم خطاها ، اعلام تايم اوت براي استراحت ، اشاره كردن با سر براي داخل شدن بازيكن ذخيره به زمين بازي ، دادن توپ (نه پرتاب كردن) به بازيكن كه آن را از خارج زمين بهمان ترتيبي كه در اين مقررات پيش بيني شده ، به داخل پرتاب كند ، شمردن آهسته ثانيه ها براي اجراي مقررات مربوط به پرتاب آزاد و به جريان انداختن توپ از بيرون بعد از خطاي ده ثانيه.
مسئوليت اداره مسابقه از بيست دقيقه قبل از شروع تا خاتمه آن بعهده داوران است.

۱۲-وظايف منشي و كمك منشي :
منشي بايد اسامي و شماره كليه بازيكنان ، افرادي كه بازي را شروع مي كنند و ذخيره هايي كه بعدا وارد زمين خواهند شد ، در جدول ثبت كرده باشد. او بايد همواره مجموع امتيازات را داشته باشد. گل هاي ۲ يا ۳ امتيازي و پرتاب هاي آزاد به ثمر رسيده را ثبت نمايد و همچنين خطاهاي شخصي يا فني بازيكنان را پس از اعلام ثبت كند ، پنجمين خطاي بازيكن (در بازي هاي شامل چهار دوره ده دقيقه اي) را سريعا اعلام نمايد. منشي بايد زمانهاي استراحت و محدوديت آن را اطلاع دهد. در ضمن بايد جمع خطاهاي هر بازيكن و تيم را همواره حاضر داشته باشد تا در موقع لزوم آن را اعلام نمايد. همچنين منشي ، مسئول اعلام محدوديت خطاي تيمي نيز هست. در ضمن مسئوليت تعويض جهت مالكيت تناوبي نيز بعهده منشي مي باشد.

۱۳-وظايف وقت نگهدار :
وقت نگهدار ، مسئول نگهداري وقت بازي است. او بايد سه دقيقه قبل از شروع نيمه ، داوران را آگاه سازد. در هنگام زمان استراحت ، وي مسئول راه اندازي ساعت است و بايد ۵۰ ثانيه پس از شروع زمان استراحت ، خاتمه آن را اعلام نمايد. وقت نگهدار بايد با صداي بوق خاتمه دوره ، نيمه يا وقت اضافي را اعلام كند.

۱۴-وظايف مسئول بيست و چهار ثانيه :
به محض دريافت توپ توسط بازيكن در زمين ، دستگاه بيست و چهار ثانيه شروع بكار مي كند. تا زمانيكه تيم مقابل ، كنترل را به دست گيرد ، دستگاه متوقف مي شود و هيچ ثانيه اي را نبايد نشان دهد و مجددا بكار بيافتد كه اين از جمله وظايف مسئول بيست و چهار ثانيه است.

۱۵-وظايف كاپيتان :
درصورت لزوم ، كاپيتان ، نماينده تيم در زمين خواهد بود. او اطلاعات موردنياز را دراختيار داور قرار مي دهد. كاپيتان با رفتار مودبانه و زمانيكه وقت مرده باشد ، از داور اطلاعات لازم را كسب مي كند. درصورت عدم حضور مربي ، كاپيتان بعنوان مربي مي تواند انجام وظيفه نمايد.

قوانین جدید بسکتبال :

تصویب تغییرات و قوانین جدید بسکتبال

همزمان با برگزاری مراسم قرعه کشی رقابتهای بسکتبال بازیهای المپیک در پکن، تغییرات قوانین بسکتبال توسط هیئت مدیره فیبا به تصویب رسید.طی جلسات دو روز گذشته، هیئت مدیره فیبا تغییرات تاریخی قوانین بسکتبال که پیش از این توسط گروه کارشناسان کمیته فنی فیبا بطور کامل بررسی و پیشنهاد شده بود را مورد تصویب قرار داد. این تصمیمات از آن جهت حائز اهمیت است که به یکسان سازی قوانین بسکتبال در سراسر جهان کمک می کنند.

افزایش فاصله خط پرتاب ۳ امتیازی (که از سال ۱۹۸۴ وضع شده بود) و همچنین تغییر شکل محوطه سه ثانیه از ذوزنقه به مستطیل (که در دهه ۱۹۵۰ شکل گرفته بود) از اهم تغییرات صورت گرفته هستند که بطور خلاصه درادامه ذکر می شوند:
قوانین رسمی بسکتبال در سال ۲۰۰۸
اصلاحات زیر از اول اکتبر ۲۰۰۸ یعنی پس از المپیک پکن لازم الاجراء خواهند بود:

ماده ۳-۴ -لباس ورزشی
تصمیمات مربوط به اینکه بازیکنان می توانند زیر لباس بازی خود تی شرت به تن کنند لغو می شوند.

ماده ۳-۲-۲۵ -افتادن بازیکن روی زمین
افتادن و لیز خوردن بازیکن هنگامیکه توپ را در دست دارد قانونی است.

ماده ۳-۱-۲۸ -انتقال توپ به زمین حمله
هنگام دریبل زدن، توپ وقتی از زمین عقب به زمین حمله می رود که توپ و هر دو پای بازیکن دریبل کننده، زمین حمله را لمس کنند.

ماده ۲-۱-۳۰ -بازگشت توپ به زمین عقب
بازیکنی که از زمین حمله پریده و با گرفتن توپ در هوا مالکیت جدیدی برای تیم خود کسب می کند و سپس در زمین عقب تیم خود فرود می آید، مرتکب تخلف نمی شود.

ماده ۳۱ -دخالت در حمله
در صورتیکه بازیکنی از داخل و زیر سبد توپ را لمس کند مرتکب دخالت در حمله می شود (که یک تخلف ساده نیست) و تمامی تبعات قانونی آن لازم الاجرا خواهد بود.

ماده ۴-۱-۳۶ -خطای غیر ورزشی
در صورتیکه هیچ مدافعی بین مهاجم و سبد دفاعی نباشد و بازیکن مدافع به قصد توقف ضد حمله، از کنار و یا پشت با حریف برخورد ایجاد کند، این برخورد باید غیر ورزشی در نظر گرفته شود.

ماده ۱-۳-۳۸ -خطای فنی
برای بازیکنی که آرنج خود را بیش از حد حرکت می دهد (بدون برخورد) می توان خطای فنی اعلام کرد.
قوانین رسمی بسکتبال در سال ۲۰۱۰
اصلاحات زیر بشرح ذیل لازم الاجرا خواهند بود:

– برای مسابقات سطح بالا/ رده ۱ (مسابقات اصلی و رسمی فیبا یعنی: مسابقات المپیک، مسابقات قهرمانی جهان – مردان و زنان، مسابقات زیر ۱۷ سال و زیر ۱۹ سال قهرمانی جهان – مردان و زنان، مسابقات قهرمانی قاره ها و مناطق – مردان و زنان) پس از اول اکتبر ۲۰۱۰، یعنی بعد از مسابقات قهرمانی جهان در سال ۲۰۱۰٫
– برای مسابقات سطح متوسط/رده ۲ (سایر رقابتهای رسمی فیبا و مسابقات طراز اول فدراسیونهای ملی) پس از اول اکتبر ۲۰۱۲، یعنی بعد از مسابقات المپیک لندن

ماده ۳-۲-۲ -خطوط پرتاب آزاد و منطقه ۳ ثانیه
منطقه ۳ ثانیه باید منطقه مستطیل شکلی باشد که روی زمین بازی مشخص می شود.
منطقه ۳ ثانیه باید به شکل مستطیل مطابق آنچه در شکل زیر نمایش داده شده باشد (بجای شکل ذوزنقه ای فعلی).

ماده ۴-۲-۲ -منطقه شوت ۳ امتیازی
فاصله خط پرتاب ۳ امتیازی باید ۷۵/۶ متر باشد (بجای ۲۵/۶ متر فعلی).

ماده ۶-۲-۲ -پرتاب به داخل زمین از خطوط کناری
باید دو خط کوچک در بیرون زمین و روبروی میز منشی و منطقه نیمکت تیمها علامت زده شود بطوریکه لبه بیرونی آن از لبه داخلی خط انتهائی ۳۲۵/۸ متر فاصله داشته باشد، بعبارت دیگر این خطوط در تراز بالای قوسهای سه امتیازی قرار می گیرند.
در ۲ دقیقه پایانی بازی و یا وقت اضافی و پس از درخواست زمان استراحت (تایم اوت) توسط تیمی که مالکیت توپ را در زمین عقب در اختیار داشته باشد، شروع مجدد بازی باید از روبروی میز منشی و محل “خط پرتاب به داخل زمین” انجام شود (بجای از محل ادامه خط نیمه زمین در قانون فعلی).

ماده ۷-۲-۲- نیمدایره بدون شارژ
نیمدایره بدون شارژ باید در زیر سبد ترسیم شود. فاصله داخلی این نیمدایره از مرکز سبد (روی زمین) باید ۲۵/۱ متر باشد.
در صورتیکه بازیکن مهاجم با مدافعی که در نیمدایره بدون شارژ (خطای حمله) ایستاده است برخورد کند، خطای شارژ اعلام نخواهد شد.

ماده ۲۹ -بیست و چهارثانیه

اگر لازم باشد شروع مجدد بازی از بیرون زمین و در زمین عقب انجام شود، در صورتیکه قوانین مربوطه شروع مجدد ثانیه شمار ۲۴ ثانیه را از ۲۴ ثانیه ایجاب کنند، این عمل باید انجام شود.
اگر لازم باشد شروع مجدد بازی از بیرون زمین و در زمین حمله انجام شود، در صورتیکه قوانین مربوطه شروع مجدد ثانیه شمار ۲۴ ثانیه را از ۲۴ ثانیه ایجاب کنند باید به روش زیر عمل شود:
– در صورتیکه در زمان توقف بازی، ثانیه شمار ۲۴ ثانیه، ۱۴ ثانیه و یا بیشتر را نمایش دهد، ثانیه شمار بدون تغییر باقی می ماند و به ۲۴ ثانیه تغییر نخواهد کرد.
– در صورتیکه در زمان توقف بازی، ثانیه شمار ۲۴ ثانیه، ۱۳ ثانیه و یا کمتر را نمایش دهد، ثانیه شمار به ۱۴ ثانیه تغییر خواهد کرد.